Ula Rybicka z Żydoteki obala mity dotyczące literatury żydowskiej.
Mit pierwszy: Trzeba być obeznanym i zaznajomionym z religią i kulturą żydowską, żeby zrozumieć literaturę żydowską
Książki obalające ten mit:
Sprawdź dostępność „Oskubana papuga Rebego. Zmyślone opowieści chasydzkie” Géza Röhrig w katalogu
Géza Röhrig to węgierski autor, znany szerszej publiczności jako odtwórca głównej roli w filmie „Syn Szawła”. Książka jest napisana bardzo sprawnie i przystępnie. Należy do nurtu „opowieści chasydzkich”, które są raczej krótkie i zawierają w sobie proste, uniwersalne myśli czy wartości. „Oskubaną papugę Rebego” można czytać jako bajki, folklorystyczne przypowieści z chasydzkiego życia. To książka dla tych, którzy uważają, że literatura żydowska jest trudna do zrozumienia.
Sprawdź dostępność „Balagan. Alfabet Izraelski” Paweł Smoleński w katalogu
Układ jak w encyklopedii – hasło po haśle można przyswoić najważniejsze treści dotyczące Izraela i życia w Izraelu. Dla każdego, kto nie jest obeznany z Izraelem, a chciałby go poznać.
Mit drugi: Te książki są napisane tylko w jidysz lub po hebrajsku
Książki obalające ten mit:
Sprawdź dostępność „Rejwach” Mikołaj Grynberg w katalogu
Książka nominowana do wielu nagród, m.in. Nagrody Nike. Doskonały przykład na to, jak dobrze funkcjonuje żydowska literatura wewnątrz literatury polskiej. Mikołaj Grynberg to pisarz świetnie znany w Polsce i piszący po polsku. „Rejwach” to opowieść o tym, jak trauma wojny daje o sobie znać nawet po wielu latach, a jej piętno jest przenoszone z pokolenia na pokolenie.
Sprawdź dostępność „Najtrudniej jest spotkać Lilit. Opowieści chasydzkich kobiet” Anka Grupińska w katalogu
Wielokrotnie wznawiany bestseller. Ta książka to napisany po polsku – i przez polską autorkę – obszerny reportaż. Anka Grupińska opisuje tu życie chasydek w Izraelu.
Mit trzeci: Literatura żydowska to tylko książki o tematyce religijnej
Książki obalające ten mit:
Sprawdź dostępność „Mój Michael” Amos Oz w katalogu
Autor jest przedstawicielem nowego izraelskiego pokolenia, które odcina się od religii. Nie znajdziemy tu za wiele wątków z religijnego świata. „Mój Michael” to pamiętnik młodej kobiety, trzydziestolatki. Dzięki pierwszoosobowej narracji obserwujemy, jak rozpadają się jej życie i kontakty z rodziną.
Sprawdź dostępność „Kto odejdzie, już nie wróci” Shulem Deen w katalogu
Książka jest rodzajem pamiętnika opowiadającego o odejściu z ultraortodoksyjnego świata chasydzkiego. Jest to przykład przewrotny w kontekście obalania mitu, ponieważ wątek religijny jest w tej książce obecny i zarazem nieobecny. Z jednej strony Shulem Deen dokładnie opisuje ucisk i duchotę życia w religijnym świecie. Z drugiej jednak pokazuje też, jak negatywnie wpływa to na niektóre osoby w takich społecznościach i w jaki sposób one od tego odchodzą, aby budować swoje świeckie życie na nowo.
Mit czwarty: Literatura żydowska jest tworzona tylko przez mężczyzn
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Mąż i żona” Zeruya Shalev w katalogu
Zeruya Shalev jest poczytną i znaną pisarką. Jest świetnym przykładem, żeby złamać ten stereotyp, przełamała bowiem „męski mur”. Pokazuje kobiecy punkt widzenia i opowiada o życiu wewnętrznym z perspektywy konfliktu – tego, jak świat zewnętrzny wpływa na życie wewnętrzne. Opowiada o małżeństwie, w którym mąż zapada na dziwną chorobę i nie może wstawać z łóżka, wobec czego ze wszystkimi trudnościami musi radzić sobie jego żona. Lustrzanym odbiciem tej powieści jest książka „Ból” tej samej autorki, opowiadająca o kobiecie, która ulega wypadkowi i poddaje się długiemu leczeniu. Przez cały czas zmaga się z tytułowym bólem. Pomysł na tę książkę zrodził się z osobistych doświadczeń autorki, która padła ofiarą jednego z ataków terrorystycznych.
Sprawdź dostępność „Moja dzika koza. Antologia poetek jidysz” w katalogu
Wśród redaktorek są dwie wykładowczynie wrocławskiej judaistyki – Karlina Szymaniak i Joanna Lisek. Jest to kilkaset stron fantastycznej kobiecej poezji, bardzo niejednorodnej, zróżnicowanej pod względem tematycznym i jakościowym. Antologia została ułożona w sposób nieoczywisty – tak, by wzbudzać emocje i pobudzać intelektualną ciekawość.
Mit piąty: Literatura żydowska to tylko literatura wojenna
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Tel Awiw noir” w katalogu
Antologia opowiadań pod redakcją Etgara Kereta i Asafa Gawrona. Książka pokazuje współczesny Izrael od ciemnej strony – dominują wątki związane z seksem, narkotykami i mrocznymi sekretami metropoli, która nigdy nie zasypia.
Sprawdź dostępność „Stramer” Mikołaj Łoziński w katalogu
Książka pokazuje życie żydów tarnowskich przed Zagładą. Mimo widma wojny Łoziński unika tego tematu i pozwala bohaterom żyć zwykłym życiem.
Mit szósty: Literatura żydowska jest niezrozumiała
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Falafel na ostro” Michael Kichka w katalogu
Powieść graficzna, która pokazuje życie w Izraelu. Śledzimy drogę, jaką przebywa bohater w diasporze, żeby zamieszkać w Izraelu. Fabuła jest tak skonstruowana, żeby w prosty sposób opowiedzieć o niuansach życia w Izraelu – konfliktach, kulinariach itd.
Sprawdź dostępność „Kroniki Jerozolimskie” Guy Delislew katalogu
Świetny komiks reportażowy, opisujący Izrael z perspektywy „obcego” – główny bohater nie jest Izraelczykiem. Być może obcemu łatwiej jest opisać jakiś twór, a w tym przypadku kraj.
Sprawdź dostępność „Płuczki. Poszukiwacze żydowskiego złota” Paweł Piotr Reszka w katalogu
Książka rozpoznawana w Polsce, nominowana do Nagrody Nike. Idea reportażu jest czytelna – tematem jest dehumanizacja Żydów poprzez rozkopywanie byłych obozów zagłady w poszukiwaniu złota. To, co może wzbudzić wątpliwości, to ocena moralna bohaterów tej książki. Z jednej strony możemy czuć chęć potępienia bohaterów, z drugiej strony opisane zostały tu czasy powojenne, czyli czasy biedy. Być może bohaterowie byli zmuszeni posunąć się do takich czynów?
Mit siódmy: Książki żydowskie jest ciężko dostać
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Żywopłot” Dorit Rabinyanw katalogu
Książka, która wywołała w Izraelu skandal na skalę nie tyle literacką, co polityczną. Minister edukacji zabronił wprowadzenia jej na listę lektur szkolnych. Powieść opowiada o miłości Palestyńczyka i Izraelki, czyli o absolutnym temacie tabu. Nawet w literaturze ten temat nie jest chętnie podejmowany. Książka została bestsellerem i ukazała się w wielu językach.
Sprawdź dostępność „To nie deszcz, to ludzie” Halina Birenbaum w rozmowie z Moniką Tutak-Gollw katalogu
Rozmowa Moniki Tutak-Goll z kobietą, która przeżyła Zagładę. Jest to książka niezwykła, opowiadająca o wojennej traumie przez świadka tamtych wydarzeń. Bez wątpienia obala mit, ponieważ jest znana i łatwo dostępna.
Mit ósmy: Literatura żydowska jest tylko dla żydów
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Prozy utajone” Franz Kafkaw katalogu
Jest to zbiór notatek, rzeczy niedokończonych. Zawiera dużo pourywanych tekstów. To książka dla fanów świata, który kreował Kafka, i dla wszystkich osób zafascynowanych procesem twórczym tego autora.
Sprawdź dostępność „Rzeczy, których nie wyrzuciłem” Marcin Wichaw katalogu
Jest to opowieść o pożegnaniu narratora z jego matką, o przechodzeniu żałoby. Ta tematyka jest bliska nam wszystkim – nie trzeba być Żydem, żeby ją zrozumieć i poczuć emocje, które towarzyszą bohaterowi książki.
Mit dziewiąty: Literatura żydowska jest literackim marginesem
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Sklepy cynamonowe” Bruno Schulza katalogu
Tajemnicza i zachwycająca proza poetycka. Doskonały przykład na to, jak wielki wpływ na rozwój literatury mają żydowscy twórcy.
Sprawdź dostępność „Niesamowite przygody Kavaliera i Claya” Michael Chabonw katalogu
Podobnie jak inne książki Micheala Chabona, tak i ta posiada wiele wątków żydowskich. Pisarz jest bardzo znany na świecie. Ma też duży wpływ na to, jak wygląda współczesna proza amerykańska.
Mit dziesiąty: Literatura żydowska nie jest uniwersalna
Książki obalające mit:
Sprawdź dostępność „Usterka na skraju galaktyki” Etgar Keretw katalogu
Pisarz wychodzi tu z własnego telawiwskiego podwórka. Często nie wskazuje miejsca akcji. Pokazuje za to bohaterów, którzy zmagają się ze znanymi nam, także w Polsce, problemami zwykłego życia.
Sprawdź dostępność „21 Lekcji Na XXI Wiek” Yuval Noah Harariw katalogu
Eseje historyczne, traktujące jednak zarówno o przeszłości i teraźniejszości, jak i przyszłości. Jest to lektura uniwersalna. Dwadzieścia jeden esejów na ważne tematy, takie jak terroryzm i nacjonalizm, ale też medytacja i wiele innych.
Informacje o projekcie
Zestawienie powstało w oparciu o spotkanie online z Urszulą Rybicką, które odbyło się w ramach projektu „Skarpetki Tyrmanda”.
Projekt Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, uzyskanych z dopłat ustanowionych w grach objętych monopolem państwa, zgodnie z art.80 ust 1 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych.
Adres:
Filia nr 58, MEDIATEKA
Plac Teatralny 5
50-051 Wrocław
tel.: 71 347 12 82, 71 347 12 68