Przed kilkoma dniami ogłoszono listę książek nominowanych do Nagrody Literackiej Nike – jednego z najważniejszych literackich wyróżnień przyznawanych w Polsce. Znalazło się na niej dwadzieścia książek wydanych w 2019 roku.
Poezja
Wśród pretendentów do Nike są dwa tomiki poetyckie –„Kalendarz majów” Konrada Góry oraz „Miłość w trybie awaryjnym” Ewy Lipskiej. Góra to młody gniewny polskiej poezji, który z właściwą sobie inteligencją językową i skłonnością do anarchizmu w „Kalendarzu majów” buntuje się wobec władzy – głównie politycznej. Lipska to autorka uznana i ceniona, obecna na scenie literackiej od ponad pięćdziesięciu lat. „Miłość w trybie awaryjnym”, odznacza się dojrzałością – poetka oszczędnie i surowo pisze o przemijaniu, a w genialnych metaforach przekazuje uniwersalne, bliskie nam wszystkim emocje.
Proza
Na liście nominowanych nie zabrakło prozaików. Salcia Hałas stoi w rozkroku między prozą a poezją – jej „Potop” to zaskakujący formą poemat o mieszkankach gdańskiego blokowiska i końcu ich mikroświata. Marcel Łoziński w wielowątkowej powieści „Stramer” porwał się na przedstawienie losów licznej żydowskiej rodziny, żyjącej w latach międzywojennych w Tarnowie. Izabela Morska (wcześniej Filipiak) w quasi-autobiograficznym „Znikaniu” pisze o doświadczeniu choroby – tajemniczej, obezwładniającej, odbierającej autonomię. „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli” Radka Raka to znakomita próba nowego przedstawienia mitologii Galicji, będąca nie tylko opisem losów młodego Kóby Szeli, lecz także uniwersalną opowieścią o dobru i złu tkwiącym w każdym człowieku. „Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek” Filipa Zawady to doskonała pod względem językowym, śmieszno-smutna historia chłopca z przytułku, w której spod świeżych, błyskotliwych zdań wyłania się przejmujący obraz samotnego dzieciństwa.
Biografie i autobiografie
Wśród nominacji do Nike sporą grupę stanowią książki biograficzne i autobiograficzne. „Feluni” Ewy Kuryluk to przejmująca opowieść o zmagającym się ze schizofrenią bracie autorki i – szerzej – o rodzinie złożonej z kreatywnych, ponadprzeciętnie wrażliwych osób, które mierzą się z wojenną traumą, żałobą i chorobą, usiłując mimo wszystko odnaleźć szczęście. „Dziennik” Tadeusza Sobolewskiego, krytyka filmowego i publicysty, to prowadzone od lat osiemdziesiątych zapiski, w których autor z talentem literackim pisze o troskach codzienności, własnych doświadczeniach zawodowych i wielu barwnych postaciach z minionych lat. Agnieszka Dauksza w „Jaremiance” przybliża postać Marii Jaremy, wybitnej i wszechstronnej artystki, która w międzywojniu i latach powojennych znajdowała się w centrum życia kulturalnego. „Tancerka i zagłada” Weroniki Kostyrko to portret innej charyzmatycznej kobiety – mistrzyni tańca Poli Nireńskiej. „W czasach szaleństwa” Magdaleny Grochowskiej to zbiór portretów dwudziestowiecznych myślicieli, których łączy doświadczenie rozpadu świata, budowania go od nowa i życia w państwie totalitarnym. Historie ich życia to uniwersalna opowieść o trudnych wyborach moralnych.
Reportaże
O statuetkę Nike powalczą również autorzy reportaży. Joanna Gierak-Onoszko w książce „27 śmierci Toby’ego Obeda” opisała bolesną kartę kanadyjskiej historii i ogrom krzywd, jakich doznała rdzenna ludność Kanady z rąk białych kolonizatorów. Paweł Piotr Reszka w „Płuczkach” przedstawił trwający przez wiele lat po wojnie proceder przekopywania terenów byłych obozów zagłady w poszukiwaniu cennych przedmiotów. Wojciech Tochman zaś w „Pianiu kogutów, płaczu psów” opisał życie w Kambodży, która wciąż mierzy się z konsekwencjami ludobójstwa dokonanego przez Czerwonych Khmerów.
Eseje, szkice i nostalgiczna opowieść
Na liście nominowanych do nagrody Nike jest wiele książek, które nie dają się łatwo zaszufladkować. „Kiedy wybuchnie wojna?” Piotra M. Majewskiego to książka o układzie monachijskim i kulisach polityki międzynarodowej w 1938 roku. Mimo iż jest to praca naukowa, czyta się ją niemal jak thriller. „Kafka. Życie w przestrzeni bez rozstrzygnięć” Tadeusza Sławka jest zbiorem komentarzy autora do twórczości Kafki, a przy okazji erudycyjnym esejem o literaturze, filozofii i kulturze. „Substancja nieuporządkowana” Adama Zagajewskiego to zbiór szkiców na różne tematy luźno związane ze sztuką i literaturą, będące punktem wyjścia do refleksji o współczesnym świecie. „Srebro ryb” Krzysztofa Środy to wyjątkowy tekst z pogranicza literatury i ichtiologii, w którym autor pasjonująco pisze o ukrytym przed ludźmi, niemym, podwodnym świecie. „Pusty las” Moniki Sznajderman jest nostalgiczną opowieścią o Bieszczadach i pustce, jaka pozostała tam po dawnych mieszkańcach.
Przed jury Nagrody Literackiej Nike trudny wybór. Finałową siódemkę eksperci wyłonią we wrześniu, a zwycięzcę poznamy w październiku.
Oto lista nominowanych do Nagrody Literackiej Nike za rok 2019.
Kliknij na wybrany tytuł, by sprawdzić jego dostępność w bibliotece.
- Agnieszka Dauksza „Jaremianka”
- Joanna Gierak-Onoszko „27 śmierci Toby’ego Obeda”
- Konrad Góra „Kalendarz majów”
- Magdalena Grochowska „W czasach szaleństwa”
- Salcia Hałas „Potop”
- Weronika Kostyrko „Tancerka i zagłada. Historia Poli Nireńskiej”
- Ewa Kuryluk „Feluni”
- Ewa Lipska „Miłość w trybie awaryjnym”
- Mikołaj Łoziński „Stramer”
- Piotr M. Majewski „Kiedy wybuchnie wojna? 1938. Studium kryzysu”
- Izabela Morska „Znikanie”
- Radek Rak „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli”
- Paweł Piotr Reszka „Płuczki”
- Tadeusz Sławek „Kafka. Życie w przestrzeni bez rozstrzygnięć”
- Tadeusz Sobolewski „Dziennik”
- Monika Sznajderman „Pusty las”
- Krzysztof Środa „Srebro ryb”
- Wojciech Tochman „Pianie kogutów, płacz psów”
- Adam Zagajewski „Substancja nieuporządkowana”
- Filip Zawada „Rozdeptałem czarnego kota przez przypadek”
Magda Nawrocka, Filia nr 5